Czwórniki seria 80.0034.07

Czwórniki krzyżowe karbowane, wykonane z wysokiej jakości tworzywa sztucznego POM (polioksymetylenu), to specjalistyczne łączniki, które umożliwiają rozdzielenie lub połączenie czterech odcinków węży PVC w jednej centralnej bryle. Każdy z czterech wylotów posiada zakończenie w kształcie tzw. choinki (inaczej „króćca karbowanego”), co ułatwia szybkie i szczelne nasunięcie węża. Taka budowa pozwala na równomierną dystrybucję medium, jak powietrze, woda czy inne ciecze, do czterech niezależnych gałęzi instalacji.

CPP PREMA, jako renomowany producent, stawia na uniwersalność i funkcjonalność swoich wyrobów. Dlatego czwórniki krzyżowe oferowane są w trzech popularnych wariantach średnic węży:

• fi 4 mm – do wężyków niewielkiego przekroju, typowych np. w napowietrzaniu akwariów, mikropneumatyce czy sygnałach sterujących;

• fi 6 mm – jedna z najczęściej spotykanych średnic w lekkich układach pneumatycznych i wodnych;

• fi 12 mm – dla większych przepływów, często używanych w instalacjach chłodzących, systemach nawadniających czy niskociśnieniowych obiegach wody.

Wszystkie te warianty opierają się na podobnej idei: krzyżowy kształt z czterema wyprowadzeniami. Każde wyprowadzenie ma rowki karbowane (ząbki), które wgryzają się w ściankę węża PVC, zapewniając szczelność i stabilność bez konieczności stosowania zacisków czy klejów (choć przy wyższych ciśnieniach zawsze warto rozważyć opaski zaciskowe). Dzięki temu montaż jest niezwykle intuicyjny: wystarczy nasunąć wąż do końca choinki.

Czym się wyróżnia tworzywo POM?

• Zapewnia wysoki poziom sztywności, co w przypadku czwórników jest istotne, by łącznik nie wyginał się czy nie pękał przy rozgałęzieniu czterech węży naraz.

• Charakteryzuje się niskim współczynnikiem tarcia, co minimalizuje ryzyko uszkodzenia węży przy nasuwaniu, a także ogranicza osadzanie się zanieczyszczeń wewnątrz.

• Jest relatywnie odporny na ścieranie i wiele substancji chemicznych powszechnie używanych w warsztatach, laboratoriach czy w przemyśle lekkim.

Dzięki tym właściwościom czwórniki krzyżowe z tworzywa POM od CPP PREMA sprawdzają się w dziesiątkach aplikacji, m.in. w branży akwarystycznej, ogrodnictwie, przemyśle spożywczym (niskociśnieniowym), motoryzacyjnej, warsztatowej i wielu innych. Można je spotkać w różnych miejscach, gdzie zaawansowane systemy rozdzielania płynów lub gazów są niezbędne, a równocześnie priorytetem jest lekkość, niewielki rozmiar i odporność na korozję.

Dodatkowo, CPP PREMA zapewnia, że wszystkie wymiary czwórników zostały tak zaprojektowane, by średnica wewnętrzna nie powodowała niepotrzebnych spadków ciśnienia, a jednocześnie gwarantowała prosty przepływ medium do czterech stron. Choć czwórnik jest z natury bardziej rozbudowany niż łącznik prosty, to konstrukcja wewnętrznych kanałów minimalizuje turbulencje i opory przepływu.

Zestaw czwórników krzyżowych typu choinkowego z POM został zaprojektowany tak, by sprostać szerokiemu zakresowi potrzeb na rynku instalacji niskociśnieniowych. Ilość potencjalnych zastosowań rośnie wraz z faktem, że czwórnik 4-drożny umożliwia podział lub łączenie aż czterech linii węży w jednym punkcie. Poniżej znajdziesz charakterystykę głównych obszarów użycia:

1. Branża akwarystyczna i terrarystyczna

   • Czwórnik fi 4 mm sprawdza się świetnie przy napowietrzaniu kilku zbiorników jedną pompką, rozgałęziając dopływ powietrza w cztery różne kierunki.

   • Możesz jedną linię zasilającą wodę czy mgłę rozdzielić na cztery dysze zraszające w terrarium.

   • Dzięki POM, element nie koroduje w warunkach wysokiej wilgotności, a węże PVC stabilnie się trzymają choinki.

2. Systemy pneumatyczne i automatyka

   • Mini układy pneumatyczne do sterowania czujnikami czy siłownikami często potrzebują rozdziału jednej linii powietrza na kilka punktów.

   • Czwórnik fi 6 mm lub fi 4 mm może w takich układach sprawdzić się znakomicie, łącząc przewody w centralnym punkcie.

   • W aplikacjach typu pick&place w przemyśle lekkim, czwórnik umożliwia np. równoczesne zasysanie (podciśnienie) lub zdmuchiwanie (nadciśnienie) w czterech obwodach.

3. Branża samochodowa i warsztatowa

   • W motoryzacji, tam gdzie występują węże niskiego ciśnienia (choćby do płynu spryskiwaczy, obiegu chłodzenia w pewnych osprzętach, systemów podciśnieniowych) czwórnik fi 6 czy fi 12 mm pomaga rozdzielić węże i uniknąć kłopotliwych rozwiązań prowizorycznych.

   • W warsztatach, czwórnik fi 12 mm może służyć do dystrybucji wody czy sprężonego powietrza (o niezbyt wysokim ciśnieniu) między kilka narzędzi.

4. Instalacje ogrodnicze i nawadniające

   • Wyobraź sobie, że chcesz podlewać cztery grządki z jednego źródła. Czwórnik krzyżowy fi 12 mm daje taką możliwość, dzieląc przepływ wody do czterech węży PVC.

   • Tworzywo POM jest odporne na promieniowanie UV w stopniu zadowalającym większość nieagresywnych warunków zewnętrznych.

   • Systemy mgłowe i zraszacze korzystają z drobnych wężyków 4 lub 6 mm, a czwórnik T+1 (czyli w sumie 4 odnogi) pozwala budować złożone układy.

5. Branża spożywcza i lekkie procesy technologiczne

   • Przy przenoszeniu cieczy, syropów lub wody w niskim ciśnieniu, czwórnik fi 6 mm lub fi 12 mm zapewnia prostą drogę rozdziału medium na cztery linie.

   • POM jest uznawany za materiał bezpieczny w kontakcie z wieloma substancjami, choć przed użyciem w obszarze spożywczym warto się upewnić o zgodności z lokalnymi przepisami i atestami.

6. Laboratoria i systemy testowe

   • Czwórnik fi 4 mm bywa wykorzystywany w aparaturze kontrolno-pomiarowej, gdzie kilka strumieni gazów lub cieczy musi być rozdzielonych lub łączonych (np. w testach przepływów).

   • Łatwość montażu i demontażu sprawia, że takie łączniki wspierają naukowców w szybkiej konfiguracji stanowisk badawczych.

7. Projekty DIY i warsztatowe

   • Entuzjaści majsterkowania doceniają czwórniki, bo pozwalają bez zbędnych narzędzi i klejów rozdzielić lub połączyć kilka wężyków, np. w robotyce amatorskiej czy modelarstwie.

   • W projektach z wodnymi chłodzeniami (np. w moddingach komputerów) możliwy jest rozdział cieczy chłodzącej do czterech bloków.

   • W systemach do prototypowania (arduino + pneumatyka) czwórniki krzyżowe tworzą podstawę małych sieci sterowania.

1. Rozmiary i kształt

• Czwórnik krzyżowy to bryła w formie „krzyża”: cztery odnogi rozchodzące się w płaszczyźnie poziomej (choć czasem minimalnie kątowo wyprofilowane, aby ułatwić nasunięcie węża).

• Każde ramię zawiera karbowaną końcówkę (choinkę). Karby mają 2–4 ząbki (zależnie od średnicy) – wystarczająco głębokie, by wąż pewnie się trzymał.

2. Dostępne średnice węża

1. Fi 4 mm: najmniejszy czwórnik, do mikro-wężyków. Przekrój wewnętrzny każdej odnogi jest zoptymalizowany do współpracy z wężami ID ~4 mm.

2. Fi 6 mm: popularny rozmiar w instalacjach wodno-pneumatycznych o niewielkim przepływie.

3. Fi 12 mm: znacznie większy, obsługujący węże do transportu cieczy w bardziej wydajnych systemach (np. do kilkudziesięciu litrów na minutę).

3. Materiał POM (polioksymetylen)

• Charakteryzuje się dużą wytrzymałością na rozciąganie i odpornością na odkształcenia.

• Ma niskie tarcie, co ułatwia montaż węży i ogranicza zużycie czwórnika.

• Odporny na wiele substancji chemicznych, w tym oleje, smary, wodę, łagodne kwasy i zasady.

• Temperaturowo radzi sobie zwykle do ok. +80°C w zastosowaniach krótkotrwałych, a do +60°C przy ciągłym obciążeniu.

4. Ciśnienie robocze

Zalecane typowo:

• 0–6 bar lub do 10 bar przy dobrej jakości węży i opaskach zaciskowych (szczególnie dla fi 6 i fi 12 mm).

• W przypadku fi 4 mm, z racji cieńszych ścianek węża, maksymalne ciśnienie zwykle jest nieco niższe, ok. 4–6 bar.

5. Sposób łączenia

• Szczelność wynika z dokładnego wpasowania węża na choinkę i docisku ząbków do ścianki węża.

• Możliwe dodatkowe opaski: jeśli ciśnienie jest wysokie lub wąż ulega wibracjom, warto użyć małych opasek, aby uniknąć zsuwania węża.

• Brak konieczności użycia uszczelek czy klejów (choć w niektórych instalacjach z agresywnymi mediami dopingowanie łączenia jest wskazane – zależnie od specyfiki pracy).

6. Wewnętrzny przekrój przepływu

Ponieważ czwórnik dzieli przepływ na cztery odnogi, w środku mamy wspólną komorę. W czwórnikach fi 4 i fi 6 mm przekroje są stosunkowo małe. W fi 12 mm wnętrze jest znacznie większe, by obsłużyć większe natężenie przepływu. Opory przepływu w czwórniku rosną wraz z liczbą wylotów, ale w większości niskociśnieniowych zastosowań jest to pomijalne.

7. Odporność chemiczna i termiczna

• Temperatura pracy: od około -10°C do +60–80°C (limit może być podyktowany głównie wytrzymałością węża z PVC).

• Odporność chemiczna: dobra na wodę, oleje, płyny chłodzące, sprężone powietrze, roztwory soli i łagodne detergenty. Przy silnych kwasach lub rozpuszczalnikach organicznych należy sprawdzić karty charakterystyki POM.

Seria czwórników krzyżowych do węży PVC od CPP PREMA wyróżnia się wyborem POM (polioksymetylenu) jako podstawowego materiału. Dlaczego to tworzywo sztuczne stało się kluczowym komponentem w tych złączkach?

1. Właściwości POM

1. Stabilność wymiarowa: POM zachowuje swój kształt i nie ulega znacznym deformacjom w temperaturach do +80°C. Zapewnia to pewność, że kształt krzyża z czterema odnogami nie ulegnie rozciągnięciu pod obciążeniem.

2. Twardość: Tworzywo to jest na tyle twarde, że ząbki karbowane (choinki) nie ścierają się szybko, a jednocześnie nie kruszą się przy normalnych warunkach użytkowania.

3. Odporność korozyjna: POM nie koroduje jak metale w kontakcie z wilgocią czy wodą. To szczególnie ważne w instalacjach wodnych i akwarystycznych.

4. Gładka powierzchnia: Zewnętrzne i wewnętrzne ścianki POM mogą być dość śliskie. To ułatwia przepływ medium, a zewnętrznie – wsuwanie węży PVC.

2. Alternatywy i zalety POM względem innych polimerów

Na rynku spotyka się złączki polipropylenowe (PP), poliamidowe (PA) czy poliwęglanowe (PC). Każdy polimer ma plusy i minusy, lecz POM jest ceniony za:

• Większą sztywność niż PP,

• Niższy współczynnik tarcia niż PA,

• Dobrą odporność chemiczną w stosunku do większości popularnych substancji,

• Lepszą wytrzymałość mechaniczno-termiczną niż PC w niektórych aplikacjach.

Dla czwórnika, w którym jednocześnie mogą być podpięte cztery węże wywierające różne siły, istotne jest, aby materiał się nie odkształcał i nie pękał. POM nadaje się do tego idealnie.

3. Produkcja i obróbka

Czwórniki krzyżowe z reguły powstają metodą formowania wtryskowego (injection molding). Choinki (karbowania) tworzą się w formie poprzez odpowiednio zaprojektowane gniazda. Dzięki temu masowa produkcja zapewnia powtarzalność wymiarów i kształtów – każdy egzemplarz czwórnika fi 4, 6 czy 12 mm posiada identyczną geometrię ząbków, co zwiększa niezawodność montażu.

4. Połączenie z wężem PVC

PVC i POM to dwa różne polimery, jednak dobrze ze sobą współpracują w sensie mechanicznym. Ząbki POM są wystarczająco twarde, by zarysować zewnętrzną ściankę węża PVC i w ten sposób zapewnić tarcie niezbędne do utrzymania węża na miejscu. Z drugiej strony, PVC jest dość miękkie i podatne na formowanie się pod naciskiem ząbków – to sprzyja szczelności.

5. Ekologia i recykling

POM, podobnie jak większość termoplastów, może być ponownie przetworzony. W praktyce, jeśli czwórnik zużyje się lub pęknie, można go oddać do recyklingu tworzyw. Choć recykling POM bywa mniej rozpowszechniony niż polietylen (PE) czy polipropylen (PP), sama możliwość istnieje.

Z punktu widzenia trwałości, czwórniki rzadko ulegają zniszczeniu – w instalacjach niskociśnieniowych starczają na wiele lat. Nawet w branży akwarystycznej, gdzie występuje wysoka wilgotność i zmiany temperatur, jedynym ogranicznikiem bywa starzenie węży, a nie uszkodzenie czwórnika.

6. Dodatkowe akcenty konstrukcyjne

• Wykończenie powierzchni: Często jest lekko matowe, co zapewnia lepszy chwyt węża na choinkach.

• Kolor: Zwykle spotyka się czwórniki w kolorze białym, szarym lub czarnym, w zależności od dodanych barwników.

• Precyzyjne wymiary: Każdy wylot powinien mieć identyczny kształt karbowania, by ciśnienie rozdzielać równomiernie i zapewniać identyczny stopień wprowadzenia węża na końcówkę.

Choć sama idea montażu czwórników krzyżowych jest prosta, warto mieć na uwadze pewne wytyczne, aby zapewnić szczelność i stabilność węży.

1. Dobór węża

• Upewnij się, że wewnętrzna średnica węża (ID) odpowiada nominalnemu rozmiarowi czwórnika (4, 6 lub 12 mm).

• Wąż PVC powinien mieć odpowiednią grubość ścianki, by nie rozerwać się ani nie zsunąć pod przewidywanym ciśnieniem.

2. Przygotowanie

1. Odcinanie węża: Odetnij wąż równo, najlepiej ostrym nożem lub nożyczkami, tak by koniec był gładki i bez postrzępień.

2. Czyszczenie: Sprawdź, czy nie ma zabrudzeń wewnątrz węża lub czwórnika (np. opiłków, pyłu).

3. Nasuwanie węża na czwórnik

1. Chwyt czwórnika: Złap czwórnik jedną ręką, a drugą nasuń wąż na jedną z końcówek choinkowych.

2. Docisk: Dociśnij tak, aby wąż przeszedł przez wszystkie ząbki karbowania (od 2 do 4 ząbków w zależności od rozmiaru).

3. Nawilżenie (opcjonalne): Możesz zwilżyć końcówkę węża wodą lub użyć neutralnego smaru (np. gliceryny), aby ułatwić nasunięcie – szczególnie przy większych rozmiarach (fi 12 mm) lub gdy wąż ma grube ścianki.

4. Opaski zaciskowe (opcjonalne): Jeśli ciśnienie ma być powyżej 3–4 bar lub wąż narażony jest na wibracje, opaska zapewni dodatkowe bezpieczeństwo przed zsunięciem się węża.

4. Montaż pozostałych węży

Proces powtórz na pozostałych trzech wyprowadzeniach czwórnika, pamiętając o tym, by każdy wąż był do końca dociśnięty i ewentualnie zabezpieczony.

5. Pozycjonowanie

Ponieważ czwórnik to element krzyżowy, możesz ułożyć go np. centralnie w instalacji, a cztery węże będą odchodziły w cztery strony. Upewnij się, że przewody nie są załamane tuż za złączką i nie ma ostrych kątów, które mogłyby blokować przepływ.

6. Test szczelności

Po uruchomieniu przepływu medium (woda, powietrze), sprawdź czy nie pojawiają się wycieki przy miejscu styku węża z czwórnikiem. Jeśli zauważysz krople wody, mgiełkę powietrza albo syczenie, dociśnij wąż lub załóż opaskę.

7. Demontaż

Demontaż jest równie prosty: wystarczy zsunąć wąż, choć przy silnym „wgryzieniu” się ząbków może to wymagać trochę siły. W niektórych przypadkach lepiej odciąć końcówkę węża wraz z częścią karbowania, ponieważ wąż może się odkształcić i nie trzymać tak mocno przy ponownym montażu w tym samym miejscu.

8. Konserwacja i wymiana

• Czwórnik krzyżowy z POM nie wymaga konserwacji, prócz okazjonalnego przepłukania (jeśli medium niesie zanieczyszczenia).

• Sprawdzaj co pewien czas, czy węże się nie starzeją i czy nie pojawiają się mikropęknięcia tuż przy końcówkach. W razie wątpliwości – wymień wąż lub czwórnik.

 1: Czy mogę używać czwórnika fi 4 mm z wężem fi 3,5 mm?
Odpowiedź: Teoretycznie wąż 3,5 mm może być za wąski, co utrudnia nasunięcie i grozi pękaniem węża. Z kolei, jeśli jest to wężyk elastyczny, można spróbować, ale pamiętaj o braku gwarancji szczelności. Zawsze najlepiej dobrać wąż zgodny z nominalną średnicą choinki.

 2: Czy czwórnik fi 12 mm jest odporny na wodę o temperaturze 70–80°C?
Odpowiedź: POM wytrzymuje takie temperatury, ale w dłuższym czasie może się deformować, a wąż PVC zwykle nie jest przystosowany do stałej ekspozycji na 80°C. Zalecamy sprawdzić parametry węża i ograniczyć temperaturę do ok. 60°C w długotrwałym użyciu.

 3: Czy czwórnik będzie szczelny przy -0,5 bar (podciśnieniu)?
Odpowiedź: W większości przypadków tak, choć wąż PVC może się delikatnie zapadać pod podciśnieniem. Jeśli ścianki węża są odpowiednio grube, a choinka została dobrze nasunięta, czwórnik z POM powinien utrzymać szczelność również przy lekkim podciśnieniu.

 4: Czy można stosować te czwórniki w aplikacjach spożywczych?
Odpowiedź: POM jest uważany za tworzywo powszechnie używane w kontakcie z żywnością, lecz warto sprawdzić lokalne przepisy. W zależności od regionu i rodzaju medium spożywczego, mogą obowiązywać dodatkowe atesty. Woda pitna i łagodne płyny to zazwyczaj zastosowania dopuszczalne.

 5: Jakie ciśnienie jest dopuszczalne bez stosowania opasek?
Odpowiedź: Zależy od elastyczności i jakości węża. Typowo 3–4 bar można uzyskać bez opaski przy dobrze nasuniętych wężach. Jeśli jednak instalacja jest narażona na drgania lub ciśnienia powyżej 4 bar, zdecydowanie zalecamy opaski.

 6: Czy czwórnik fi 6 mm można wykorzystać do mgły wodnej w ogrodzie?
Odpowiedź: Tak. Ten rozmiar jest idealny do niewielkich dysz zraszających. Tworzywo POM jest odporne na wilgoć, a łączenie z wężami PVC będzie proste i szczelne.

 7: Czy czwórnik krzyżowy fi 4 mm można łączyć z innego rodzaju tworzywem – np. wężem poliuretanowym (PU)?
Odpowiedź: W większości przypadków tak, choinka z POM dobrze łączy się z elastycznym PU, byle średnica wewnętrzna pasowała do 4 mm. Warto sprawdzić, czy PU nie jest zbyt twardy lub zbyt miękki.

 8: Jak długo takie czwórniki mogą pracować bezawaryjnie?
Odpowiedź: Przy normalnych warunkach (temperatura pokojowa, ciśnienie do 6 bar, brak intensywnej chemii) wiele lat. Węże PVC częściej się zużywają niż sam czwórnik.

 9: Czy da się użyć czwórnika do równoczesnego łączenia węży o różnych średnicach?
Odpowiedź: Domyślnie nie – model fi 4 mm ma wszystkie wyloty o fi 4 mm. Jeśli chcesz łączyć różne średnice, poszukaj rozwiązań typu „redukcja” bądź skorzystaj z łączników (np. trójników redukcyjnych, potem do czwórnika). Producent standardowo oferuje cztery jednakowe wyloty.

 10: Czy mogę doprowadzić medium do czwórnika jedną gałęzią, a pozostałe trzy wykorzystać jako wyloty?
Odpowiedź: Tak, czwórnik jest symetryczny, możesz go zasilać z dowolnej odnogi i rozprowadzać medium do pozostałych trzech.

 11: Czy ciśnienie rozdzielone w czwórniku fi 12 mm będzie takie samo na wszystkich czterech wylotach?
Odpowiedź: W idealnym przypadku tak, choć w praktyce przepływ może zależeć od długości i oporów węży podłączonych do poszczególnych wyjść. Ciśnienie statyczne przy wejściu będzie się rozkładać równomiernie, ale gdy przepływy są różne, mogą pojawić się niewielkie różnice.

 12: Czy można przedłużyć „zasięg czwórnika”, dokładając kolejne czwórniki krzyżowe?
Odpowiedź: Tak, łączenie kaskadowe jest możliwe. Możesz z jednego czwórnika wyjść wężem do następnego. W ten sposób budujesz rozległe sieci. Pamiętaj o rosnących oporach przepływu w miarę dodawania kolejnych połączeń.

 13: Czy tworzywo POM ulegnie uszkodzeniu pod wpływem promieni UV na zewnątrz?
Odpowiedź: Polioksymetylen jest względnie odporny, choć nie tak bardzo jak np. PP z dodatkiem stabilizatorów UV. Jeśli czwórnik będzie wystawiony ciągle na ostre słońce i warunki atmosferyczne, może z czasem ulec degradacji. Dobrze jest go osłonić lub umieścić w miejscu zacienionym.

 14: Czy czwórnik fi 12 mm jest wystarczająco mocny do rozprowadzania wody pod ciśnieniem 8 bar w instalacji ogrodowej?
Odpowiedź: Wiele zależy od grubości ścianki węża i tego, czy zastosujesz opaski. Sam czwórnik z POM zwykle wytrzyma, lecz kluczowy jest właściwy dobór węża i zabezpieczenia. Zalecane jest przetestowanie w praktyce i sprawdzenie, czy nie ma wycieków.

 15: Czy krzyżowy układ wylotów oznacza, że czwórnik zawsze dzieli przepływ na cztery równe strumienie?
Odpowiedź: Teoretycznie tak, ale w praktyce przepływ jest zależny od oporów w każdym wężu. Jeśli jeden wąż jest dłuższy lub ma większe obciążenie, popłynie tam mniej medium. W instalacjach ciśnieniowych lepiej stosować dodatkowe zawory dławiące, jeśli chcemy zbalansować przepływy.

 16: Jak bezpiecznie przenosić czwórnik w plecaku lub skrzynce narzędziowej?
Odpowiedź: Możesz go włożyć do woreczka plastikowego. Ząbki choinek są dość ostre i mogą zahaczać się o inne przedmioty. POM jest wytrzymały, ale lepiej go nie narażać na ekstremalne naciski.

 17: Czy czwórnik fi 6 mm można zamontować w instalacji powietrznej do zasilania małych narzędzi pneumatycznych?
Odpowiedź: Jeśli narzędzia wymagają niskich przepływów i ciśnienie nie przekracza 6–8 bar, jak najbardziej tak. Dla większych zapotrzebowań (np. klucze udarowe) 6 mm to za mało, bo pojawią się straty ciśnienia.

 18: Czy ponowne użycie czwórnika, z którego zdjęto węże, jest bezpieczne?
Odpowiedź: Zazwyczaj tak, o ile ząbki nie są uszkodzone. Wąż jednak może się trwale odkształcić, więc ponowny montaż w tym samym miejscu może być mniej pewny. Czasem warto odciąć mały kawałek węża i na nowo go nasunąć.