Zawory dławiąco - zwrotne przewodowe typ 84.5000

CPP PREMA oferuje serię przelotowych zaworów wtykowych do przewodów pneumatycznych o zróżnicowanych średnicach: fi 4 mm, fi 6 mm, fi 8 mm, fi 10 mm i fi 12 mm.

Te zawory, określane również jako “zawory dławiąco-zwrotne przewodowe” (inline) lub “przelotowe” (ponieważ obie strony służą do podłączenia przewodu), pozwalają na oszczędne gospodarowanie przestrzenią i szybki montaż bezpośrednio w linii przewodu. Dzięki budowie wtykowej i możliwości szybkiego przepięcia węży, są one wyjątkowo przydatne w układach często modyfikowanych lub serwisowanych. Zamiana tradycyjnych połączeń gwintowanych na wtykowe sprawia, że podłączenie trwa tylko chwilę: wystarczy wsunąć wąż w gniazdo i sprawdzić, czy zaciśnięcie nastąpiło prawidłowo.

Funkcja dławiąco-zwrotna polega na tym, że w jednym kierunku przepływ medium (najczęściej powietrza sprężonego) jest dławiony – możemy go precyzyjnie regulować i ograniczać, co przekłada się na kontrolę prędkości np. siłownika pneumatycznego. W kierunku przeciwnym zaś przepływ jest prawie wolny (niedławiony), bądź – w zależności od konstrukcji – szczelnie blokowany przy powrocie ciśnienia. Najczęściej chodzi o to, by dusić (dławić) wlot powietrza do siłownika i pozwolić mu swobodnie wypływać, lub odwrotnie. Taki układ idealnie sprawdza się przy sterowaniu prędkością ruchu i jednoczesnym zabezpieczaniu układu przed cofaniem się medium.

Zawory dławiąco-zwrotne przewodowe do przewodów fi 4, 6, 8, 10 i 12 mm różnią się głównie wymiarami i maksymalnymi przepływami, jednak wszystkie zachowują wspólną filozofię montażu i obsługi. Umieszczając taki zawór w środku przewodu, można:

1. Uniknąć konieczności stosowania dodatkowych kształtek gwintowanych (redukujących, kolanek, itp.).

2. Łatwo ustawiać dławienie (prędkość siłownika) w dowolnym punkcie linii, nawet bezpośrednio między innymi podzespołami instalacji.

3. Zaoszczędzić przestrzeń, zwłaszcza gdy siłowniki są w miejscach trudnodostępnych i nie ma dużo miejsca na zawór kątowy lub przyłącze gwintowane.

4. Usprawnić konserwację – w razie potrzeby wystarczy wyciągnąć dany odcinek przewodu wraz z zaworem i przeprowadzić test lub wymianę.

Użytkownicy doceniają zwłaszcza prostotę montażu. Nie trzeba tu żadnego gwintu w obudowie siłownika czy jakimkolwiek innym komponencie, bo zawór wtykowy montowany jest bezpośrednio w przewodzie “inline”. Co za tym idzie, wystarczy uciąć przewód w odpowiednim miejscu i wsunąć jego końce w gniazda wlotu i wylotu zaworu. Każde gniazdo wyposażono w specjalny mechanizm (collet) i uszczelkę, które blokują wąż i zapewniają szczelność przepływu do 10 bar (standardowe ciśnienie przemysłowe).

Tworzywo, z którego wykonano te zawory, jest najczęściej wytrzymałym polimerem inżynieryjnym (np. poliacetal, poliamid wzmocniony, PBT). Takie rozwiązanie zapewnia niewielką masę, odporność na korozję i estetyczny wygląd. Mechanizmy dławienia i elementy krytyczne (m.in. iglica, sprężyna) są najczęściej wykonane z metali lub specjalnych stopów, aby zapewnić długą żywotność i odporność na ścieranie.

Firma CPP PREMA słynie ze spójnego podejścia do jakości. Każdy zawór przechodzi testy szczelności i wytrzymałości, a konstrukcja została dopracowana w oparciu o długoletnie doświadczenie. Dzięki temu możemy spodziewać się precyzyjnej regulacji (duży zakres dławienia) oraz trwałości uszczelek, które – przy właściwej filtracji powietrza – będą służyć latami bez wycieków.

Jeśli chodzi o branże, zawory dławiąco-zwrotne przewodowe do przewodów fi 4, fi 6, fi 8, fi 10 i fi 12 mm znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym (linie montażowe, podajniki, manipulatory), spożywczym (maszyny pakujące, dozowniki), drzewnym, kosmetycznym oraz wielu innych obszarach automatyki przemysłowej. Zawory z tworzywa bardzo dobrze wpisują się w potrzeby instalacji o ograniczonej przestrzeni i tam, gdzie ważna jest lekkość konstrukcji czy odporność na drobne zarysowania i korozję.

Zawory dławiąco-zwrotne przewodowe (inline) w wersji wtykowej z tworzywa to nowoczesne i praktyczne rozwiązanie. Spełniają funkcję dławienia w jednym kierunku i zwrotu/blokady w drugim. Dzięki swojej budowie można je szybko i bez problemu wpiąć w dowolnym miejscu przewodu, zapewniając kontrolę prędkości oraz bezpieczeństwo w układach pneumatycznych. Ich popularność na rynku rośnie, bo współczesna automatyka ceni mobilność, szybkość wymiany i elastyczność – a te wszystkie cechy oferuje szeroka rodzina produktów CPP PREMA, obejmująca fi 4 mm, fi 6 mm, fi 8 mm, fi 10 mm oraz fi 12 mm.

1. Przemysł motoryzacyjny
   W fabrykach samochodów i części do nich często spotkamy systemy pneumatyczne obsługujące różne siłowniki: od przenośników i podnośników, po zaciskacze w robotach spawalniczych. Zawory dławiąco-zwrotne w wersji przewodowej idealnie pasują do środka przewodu, np. na odcinku prowadzącym od rozdzielacza do siłownika. Umożliwiają precyzyjną kontrolę prędkości wysuwu, a przy tym nie wymagają dodatkowych przyłączy gwintowanych. To przydatne w miejscach o ograniczonej przestrzeni i tam, gdzie modyfikacja linii jest częsta.

2. Przemysł spożywczy i farmaceutyczny
   W branżach, gdzie higiena i łatwość utrzymania czystości są kluczowe, tworzywo sztuczne ma przewagę nad metalem (mniejsze ryzyko korozji, gładsze powierzchnie). Zawory dławiąco-zwrotne z tworzywa można stosować w maszynach do pakowania żywności, dozowania płynów czy transporcie opakowań. Możliwość szybkiego rozłączenia przewodów ułatwia mycie instalacji i przeprowadzanie kontroli jakości.

3. Linie montażowe i automatyka ogólna
   W typowej fabryce, niezależnie od branży, często występują przenośniki, manipulatory, siłowniki dociskowe lub transportowe. Zawory dławiąco-zwrotne in-line dają możliwość zainstalowania funkcji dławienia w dowolnym punkcie toru powietrza. Na przykład, gdy operator zauważy, że siłownik wysuwa się zbyt szybko, można dodać zawór w połowie przewodu, bez konieczności zmiany projektowej samego siłownika czy rozdzielacza.

4. Maszyny pakujące i sortujące
   Wielu producentów używa siłowników do składania kartonów, zaklejania, etykietowania czy transportu produktów. Różne produkty potrzebują różnej prędkości obsługi, by uniknąć uszkodzeń czy rozlewania (w przypadku płynów). Dławienie umożliwia precyzyjne sterowanie dynamiką ruchu, a funkcja zwrotna pozwala szybko uwolnić ciśnienie w przeciwną stronę – co skraca czas cyklu pracy maszyny.

5. Automatyka rolnicza i ogrodnicza
   Zawory wtykowe sprawdzają się także w mobilnych lub półmobilnych rozwiązaniach, np. w systemach sortujących warzywa, owce, przy napełnianiu worków lub w zapylonych środowiskach gospodarskich. Zawory z tworzywa nie rdzewieją i są łatwe do czyszczenia.

6. Systemy testowe i laboratoria
   Laboratoria inżynieryjne, ośrodki naukowe czy prototypownie często potrzebują szybkiej rekonfiguracji układów pneumatycznych. Zawory dławiąco-zwrotne przelotowe z tworzywa sztucznego pozwalają badaczom na błyskawiczną modyfikację przepływów w przewodach fi 4, 6, 8, 10, 12 mm. Dzięki temu można eksperymentować z różnymi prędkościami, bez kłopotliwej instalacji gwintowej.

7. Przemysł lekkiej elektroniki
   W produkcji urządzeń elektronicznych, gdzie montuje się delikatne podzespoły (płytki PCB, układy scalone), siłowniki muszą pracować bardzo precyzyjnie i nie mogą uszkadzać subtelnych komponentów. Dławienie przepływu w jednym kierunku sprawia, że siłownik porusza się płynnie i z kontrolowaną siłą. Dzięki temu minimalizuje się ryzyko uszkodzeń elementów.

8. Robotyka i mechatronika
   Roboty lekkie, np. roboty współpracujące (coboty), często potrzebują lekkich i kompaktowych elementów pneumatycznych, by nie zwiększać masy manipulowanego ramienia. Zawory wtykowe z tworzywa idealnie pasują do takich zastosowań. Ułatwiają konstrukcję, bo można je wstawić w dowolnym miejscu przewodu zasilającego chwytak czy przegub robota.

9. Zastosowania mobilne
   Istnieją maszyny mobilne czy pojazdy specjalistyczne (np. przyczepy rolnicze, urządzenia komunalne), w których pneumatyka reguluje różne elementy. Montaż zaworu dławiąco-zwrotnego w przewodzie ułatwia szybką naprawę w terenie. Tworzywo lepiej znosi działania wilgoci czy zanieczyszczeń, a jeśli dojdzie do mechanicznego uszkodzenia, wymiana jest prosta – wystarczy odciąć fragment przewodu i wpiąć nowy zawór.

10. Układy bezpieczeństwa
    W niektórych projektach zawór dławiąco-zwrotny stanowi część systemu bezpieczeństwa, zapobiegając gwałtownemu cofnięciu się siłownika w sytuacjach awaryjnych. Może też stabilizować pozycję mechanizmów w razie utraty ciśnienia. Choć nie zastąpi to w pełni zaworów bezpieczeństwa, to stanowi istotne uzupełnienie.

11. Maszyny do obróbki tworzyw sztucznych
    W przetwórstwie tworzyw sztucznych (np. wtryskarki, wycinarki, zgrzewarki) często używa się siłowników pomocniczych, które otwierają formy, przesuwają półprodukty itp. Zawór dławiąco-zwrotny przewodowy pozwala dostosować prędkość otwarcia czy zamknięcia form, ograniczając uderzenia i wstrząsy.

12. Rozbudowane linie produkcyjne i rozdzielacze
    Czasem w projektach występuje kilka kaskadowych etapów, w których przepływ powietrza musi być regulowany na wielu odcinkach. Zawory in-line z tworzywa można wpinać na każdym etapie, co upraszcza konstrukcję i późniejszą diagnozę. Można np. w razie problemów obserwować ciśnienie czy prędkość siłownika przed i za zaworem, aby szybko zlokalizować źródło usterki.

13. W warsztatach i zakładach serwisowych
    Również w mniejszych warsztatach, gdzie wykorzystywane są narzędzia pneumatyczne i miniaturowe siłowniki, zawory dławiąco-zwrotne w wersji przewodowej sprawdzą się, jeśli operator chce regulować siłę i prędkość np. zacisków montażowych. Są tanie, łatwe w obsłudze i nie zajmują dużo miejsca.

14. Sektor edukacyjny i treningowy
    Podobnie jak w przypadku innych zaworów wtykowych, takie przelotowe modele z tworzywa są często stosowane w szkołach i laboratoriach mechatronicznych. Studenci mogą łatwo ćwiczyć konfigurowanie obwodów pneumatycznych, dławienie przepływu i weryfikowanie działania siłowników w praktyce.

15. Instalacje wielomodułowe
    Zawory przewodowe można montować w szeregu, tworząc efekt stopniowego dławienia lub rozdziału ciśnienia w różnych sekcjach przewodu. Pozwala to kreować zaawansowane układy o różnych prędkościach ruchu w zależności od segmentu linii pneumatycznej.

16. Aplikacje “korzystające z grawitacji”
    W niektórych urządzeniach wytwarzane jest niewielkie ciśnienie powietrza, a ruch siłownika częściowo bazuje na grawitacji (np. w urządzeniach dźwigowych dla niewielkich obciążeń). Dławienie w jednym kierunku może zapobiec nagłemu upadkowi ładunku, natomiast w przeciwną stronę siłownik może się cofać swobodnie.

17. Kontrola zużycia energii
    Odpowiednie dławienie może przyczynić się do ograniczenia zużycia sprężonego powietrza. Gdy nie jest potrzebny szybki ruch, można ograniczyć przepływ i uniknąć strat energii w kompresorze. W skali dużych zakładów przemysłowych przekłada się to na istotne oszczędności kosztów.

18. Zastosowania nietypowe i DIY
    Ze względu na łatwą dostępność i uniwersalną wtykową konstrukcję, takie zawory pojawiają się też w projektach amatorskich lub hobbystycznych, np. w budowie prototypów maszyn, urządzeń typu CNC czy drukarek 3D korzystających z podzespołów pneumatycznych.

19. Elastyczność montażu
    Ponieważ zawory te nie wymagają gwintów w siłowniku czy rozdzielaczu, można je zainstalować w dowolnym miejscu przewodu. Oznacza to, że projektanci maszyn mają pełną swobodę w wyborze lokalizacji: bliżej siłownika, bliżej źródła powietrza czy nawet w kilku punktach jednocześnie.

1. Ciśnienie robocze

   • Standardowo do 10 bar (najczęściej używane ciśnienie w przemysłowych instalacjach pneumatycznych).

   • Minimalne ciśnienie otwarcia zaworu zwrotnego może wynosić około 0,15–0,3 bar, co oznacza, że w przypadku niższego ciśnienia w jednym kierunku zawór może nie otwierać się całkowicie.

2. Zakres temperatur

   • Zwykle od 0°C do +60°C, z uwagi na tworzywo i typowe uszczelnienia (NBR).

   • Przy niższych temperaturach tworzywo może stać się kruche, zaś powyżej +60°C uszczelki i materiał mogą tracić swe właściwości.

   • Warto upewnić się, czy w miejscu instalacji temperatura otoczenia nie będzie przekraczać dopuszczalnej.

3. Średnice przewodów

   • Dostępne warianty: fi 4 mm, fi 6 mm, fi 8 mm, fi 10 mm, fi 12 mm.

   • Każdy z tych rozmiarów ma inny przekrój przepływu i inną wydajność (Nl/min) przy określonym ciśnieniu.

   • Dobór odpowiedniej średnicy przewodu zależy od wymaganego przepływu do zasilenia siłowników czy innych odbiorników.

4. Rodzaj złączy wtykowych

   • W każdym wariancie występują dwa gniazda wtykowe (tzw. quick connector).

   • Każde gniazdo ma collet (pierścień zaciskowy) i oring zapewniający szczelność po wsunięciu przewodu.

   • Collet jest tak zaprojektowany, by wytrzymać siłę rozciągającą węża przy 10 barach, jednocześnie umożliwiając szybkie wypięcie po wciśnięciu pierścienia.

5. Regulacja dławienia

   • Mechanizm dławienia w postaci iglicy lub śruby, którą można wkręcić/wykręcić, regulując przepływ w jednym kierunku.

   • Najczęściej to kierunek “A \rightarrow B” jest dławiony, zaś “B \rightarrow A” przepuszczany swobodnie, ale można zawór zamontować odwrotnie (trzeba zwracać uwagę na strzałki lub oznaczenia producenta).

   • Zakres regulacji potrafi być dość szeroki: od niemal całkowitego zamknięcia po pełny przekrój.

6. Materiał korpusu i elementów

   • Korpus i pokrętło (lub wkręt) z tworzywa sztucznego (np. poliacetal, poliamid) odpornych na uderzenia i korozję.

   • Uszczelki z kauczuku nitrylowego (NBR).

   • Metalowe elementy wewnętrzne (np. sprężyna zwrotna, iglica) ze stali nierdzewnej lub mosiądzu chromowanego.

   • Całość zabezpieczona i przystosowana do kontaktu ze sprężonym powietrzem, olejami i wodą kondensacyjną w instalacji.

7. Przepływ nominalny

   • Producenci (w tym CPP PREMA) często podają w kartach katalogowych przepływ w Nl/min przy danym ciśnieniu (np. 6 bar) i ustawieniu zaworu w pełni otwartym kierunku.

   • Rzeczywisty przepływ zależy od stopnia dławienia, które wprowadzimy, i od ciśnienia zasilania.

8. Sposób montażu

   • Jako zawór przewodowy, instalujemy go “w linii” przewodu pneumatycznego. Należy przeciąć przewód, wprowadzić jeden koniec do gniazda “IN” (o ile jest oznaczone), a drugi do “OUT”.

   • Ważne jest równe i proste przycięcie węża, tak by uszczelka w gnieździe pewnie dolegała na całym obwodzie.

9. Minimalne promienie gięcia węża

   • Dla poprawnej pracy warto uwzględnić zalecany promień gięcia przewodu (zwykle zależy on od samego węża). Zbyt ciasne zagięcie tuż przy wyjściu z zaworu mogłoby powodować nieszczelności lub wypadanie węża.

10. Konserwacja

• Najważniejsze jest, by powietrze było właściwie filtrowane (40 μm lub lepiej) i osuszone.

• Przy długiej eksploatacji można co jakiś czas skontrolować szczelność, stan colletu i oringów, zwłaszcza w aplikacjach narażonych na duże wibracje czy drgania.

11. Pozycja pracy

• Dowolna – zawory nie wymagają specyficznego ustawienia pionowego czy poziomego. Jedynie kierunek przepływu jest istotny z punktu widzenia działania dławiąco-zwrotnego.

12. Zalecany moment dokręcania

• Ponieważ są to zawory przewodowe (inline), nie wymagają dokręcania gwintu do siłownika, co jest typowe dla wariantów kątowych z gwintem. Tutaj wystarczy włożyć przewód, więc moment dokręcania dotyczy raczej śruby regulacyjnej iglicy (jeśli w ogóle jest taka potrzeba).

13. Dostępne warianty regulacji

• Niektóre modele mają pokrętło plastikowe, inne śrubę pod wkrętak. Pokrętło jest szybsze w obsłudze, lecz bywa mniej odporne na niechciane przestawienia.

• Wersje z wkrętem mają zwykle mniejszy korpus, co może być korzystne w miejscach o ograniczonym dostępie.

14. Łatwość identyfikacji

• CPP PREMA często stosuje kody i oznaczenia laserowe lub wtryskowe na obudowie. Ułatwia to dobór i zamawianie właściwego produktu (np. fi 6 mm, fi 8 mm).

15. Kompatybilność z mediami

• Zawory dedykowane są głównie do powietrza sprężonego. Ewentualny kontakt z innymi gazami obojętnymi (azot, dwutlenek węgla) bywa możliwy, lecz trzeba sprawdzić odporność uszczelnień.

• Zwykle nie zaleca się stosowania z cieczami, choć w niektórych łagodnych warunkach wodnych może działać (konieczna weryfikacja ze względu na tworzywo i uszczelki).

16. Trwałość i żywotność

• Przy zachowaniu standardów filtracji i smarowania powietrza, zawory te mogą pracować wiele lat bez konieczności wymiany.

• Głównymi czynnikami zużycia są zanieczyszczenia osadzające się na iglicy dławienia i elementach zwrotnych.

17. Test ciśnieniowy

• Zawory są testowane fabrycznie. Przed wysyłką producent sprawdza, czy collet i oring trzymają szczelność przy nominalnym ciśnieniu, oraz czy iglica dławienia działa płynnie w całym zakresie.

18. Wygląd i budowa zewnętrzna

• Zazwyczaj lekki, walcowaty korpus z dwoma wejściami na wąż (oznaczonymi np. strzałkami).

• Pokrętło lub śruba regulacyjna może znajdować się w górnej części zaworu.

19. Długość i gabaryty

• Długość zależy od średnicy przewodu i konstrukcji. Dla fi 4 mm zawór jest znacznie krótszy i smuklejszy niż dla fi 12 mm.

• Pomimo różnic w rozmiarach, ogólna zasada montażu jest identyczna.

1. Korpus z tworzywa

   • Najczęściej używa się poliacetalu (POM) lub poliamidu wzmocnionego włóknem (PA66 GF). Oba materiały odznaczają się wysoką wytrzymałością mechaniczną oraz stabilnością wymiarową.

   • Tworzywo jest odporne na wiele czynników chemicznych i nie ulega korozji. Ma gładką powierzchnię, co utrudnia przywieranie zanieczyszczeń.

2. Collet (pierścień zaciskowy)

   • Collet może być wykonany z tworzywa o wyższej twardości bądź ze stali nierdzewnej (w zależności od konkretnego modelu).

   • Jego zadanie to zaciskanie się na ściance węża i uniemożliwianie przypadkowego wysunięcia się przewodu przy ciśnieniu.

   • Collet musi być precyzyjnie obrobiony, by zapewnić płynne wpinanie i wypinanie węża.

3. Oring uszczelniający w gnieździe wtykowym

   • W większości przypadków jest to NBR (kauczuk nitrylowy), który dobrze radzi sobie z olejami i typowymi warunkami pracy do +60°C.

   • Oring ma kluczowe znaczenie dla szczelności, dlatego tak ważne jest równe przycięcie przewodu, by końcówka nie uszkodziła uszczelki przy wsuwaniu.

4. Iglica dławienia i mechanizm zwrotny

   • Zazwyczaj metalowe (stal, mosiądz) elementy wewnętrzne odpowiadają za kontrolę przepływu i blokadę zwrotną.

   • Iglica dławienia ma formę śruby z gwintem drobnozwojowym, co umożliwia precyzyjne ustawienie.

   • Sprężyna zwrotna przytrzymuje kulkę lub klapkę, dzięki której w jednym kierunku przepływ jest wolny, a w drugim dławiony (lub odwrotnie).

5. Pokrętło regulacji

   • W niektórych modelach znajdziemy plastikowe pokrętło (np. poliamid), w innych – metalową śrubę do wkręcania wkrętakiem. Oba rozwiązania mają zalety i wady: pokrętło pozwala na szybką zmianę bez narzędzi, natomiast śruba jest bardziej odporna na przypadkowe przestawienia.

6. Sprężyny

   • Stal nierdzewna lub stal węglowa fosforanowana – ma wytrzymałość i sprężystość odpowiednią do wielokrotnego cyklicznego obciążenia w układach pneumatycznych.

   • Jest umiejscowiona tak, by dociskać klapkę/kulkę zwrotną w stanie bezciśnieniowym i puszczać ją przy odpowiedniej różnicy ciśnień.

7. Odporność na uderzenia i wibracje

   • Tworzywo inżynieryjne jest znacznie bardziej odporne na pęknięcia spowodowane wibracjami niż standardowe tworzywa niskiej jakości.

   • Dobre dopasowanie elementów metalowych i plastikowych gwarantuje, że przy typowych warunkach przemysłowych zawór zachowuje szczelność i nie rozszczelnia się w wyniku drgań.

8. Korzyści wynikające z konstrukcji tworzywowej

   • Lekkość: Ułatwia budowę lekkich instalacji, szczególnie gdy w układzie jest wiele zaworów.

   • Odporność chemiczna: W typowych warunkach (powietrze, niewielka ilość oleju, brak agresywnych chemikaliów) tworzywo się nie degraduje.

   • Łatwość utrzymania w czystości: Gładkie powierzchnie korpusu można łatwo przecierać, co bywa kluczowe w branżach typu spożywka, farmacja.

9. Metalowe gwinty vs brak gwintów

   • W wersji przewodowej zawór nie ma zewnętrznych gwintów do siłownika (jak w kątowych czy wkręcanych). Cała konstrukcja polega na wtykaniu obu przewodów z dwóch stron.

   • Dzięki temu mniej jest elementów metalowych, a całość jest bardziej kompaktowa.

10. Części zapasowe i naprawa

• Zwykle producent sprzedaje zawór jako całość. Ewentualna naprawa polega na wymianie oringa lub colletu, jeśli dostępne są takie części zamienne.

• Zwykle jednak cena i czas oszczędza się, wymieniając cały zawór, kiedy pojawi się wyciek lub zatarcie iglicy.

11. Proces produkcji

• Korpus tworzywowy jest formowany wtryskowo w formach, co zapewnia powtarzalność kształtów i wymiarów.

• Metalowe części (iglica, kulka, sprężyna) powstają w procesach obróbki skrawaniem i procesach galwanicznych, jeżeli zachodzi taka potrzeba.

12. Dbanie o środowisko

• Polimery stosowane w pneumatyce często nadają się do recyklingu, aczkolwiek wymaga to rozdzielenia elementów metalowych i plastikowych.

• Z uwagi na długą żywotność, nie trzeba często wymieniać zaworów, co zmniejsza ilość odpadów.

13. Kolorystyka

• Zawory wtykowe z tworzywa mają często korpus w kolorze czarnym, niebieskim czy szarym – zależnie od designu firmowego.

• Czasem gniazda wtykowe wyróżnione są kolorem, by łatwiej identyfikować kierunek przepływu albo odróżnić wlot i wylot.

14. Testy materiałowe

• W zakładach CPP PREMA przeprowadza się testy rozciągania węża przy 10 barach, cykli ciśnieniowych i odporności na starzenie. Ma to gwarantować, że materiał nie popęka po paru tysiącach cykli czy latach eksploatacji.

15. Konserwacja i czyszczenie

• Zazwyczaj wystarczy przetarcie wilgotną ściereczką. W trudniejszych warunkach, gdzie jest pył czy smary, można używać łagodnych detergentów (nieagresywnych dla tworzywa).

• Nie należy używać rozpuszczalników organicznych typu aceton, które mogą naruszyć strukturę plastikowego korpusu.

16. Waga

• W porównaniu do zaworów metalowych, modele tworzywowe potrafią ważyć nawet o połowę mniej. To duży atut w układach, gdzie liczy się minimalizacja masy (roboty pick-and-place, ramiona manipulacyjne).

17. Trwałość uszczelek

• Uszczelki z NBR wystarczają na tysiące godzin pracy, o ile powietrze jest w miarę suche i niezanieczyszczone. W przypadku zbyt dużej wilgotności mogłoby dochodzić do przyspieszonej degradacji gumy.

18. Sprężyny zwrotne

• Umieszczone tak, by odpowiednio dociskać kulkę lub klapkę. Przy ciśnieniu powyżej danej wartości kulka się unosi, umożliwiając przepływ.

19. Skręcalność iglicy

• Iglica dławienia jest zwykle z mosiądzu – można ją wielokrotnie regulować, bez obawy o starcie gwintu w korpusie, bo wewnątrz przeważnie jest wtopiona wzmocniona tuleja.

• Producent zaleca jednak unikać “siłowych” regulacji lub używania narzędzi niewłaściwego rozmiaru.

1. Zgromadzenie narzędzi

   • Przydadzą się nożyce do węży pneumatycznych (lub ostry nóż) i ewentualnie śrubokręt (jeśli zawór ma śrubę regulacyjną).

   • W wielu przypadkach nie potrzeba klucza do zaworu, bo nie wkręca się go w siłownik; to zawór przewodowy (inline).

2. Sprawdzenie zgodności rozmiarów

   • Upewnij się, że średnica węża, np. fi 8 mm, odpowiada modelowi zaworu (także 8 mm). Zawór fi 6 mm nie będzie szczelny z wężem fi 8 mm i na odwrót.

   • Skontroluj, czy przewód pneumatyczny jest odpowiedni do ciśnienia roboczego i do warunków panujących w instalacji.

3. Zabezpieczenie układu

   • Wyłącz źródło sprężonego powietrza. Upuść ciśnienie z instalacji, by uniknąć ryzyka wyrzucenia węża lub innych elementów pod ciśnieniem.

   • Jeśli to konieczne, poinformuj współpracowników o przerwie serwisowej, by nikt nie włączył kompresora przypadkiem.

4. Przygotowanie węża

   • Zlokalizuj miejsce w przewodzie, gdzie chcesz wstawić zawór.

   • Odetnij przewód prostopadle, by końce były równe i nie poszarpane. Krzywe cięcie może spowodować nieszczelność.

   • Warto zweryfikować, czy krawędzie nie mają zadziorów – jeśli są, usuń je nożykiem.

5. Montaż zaworu w przewodzie

   • Weź zawór i zidentyfikuj kierunek dławienia (czasem zaznaczony jest strzałką lub opisem “IN/OUT”). Jeśli chcesz dławić przepływ z lewej na prawą, to stronę “IN” ustaw od lewej.

   • Wciśnij pierwszy koniec węża w gniazdo wtykowe do oporu. Powinieneś poczuć wyraźny “klik” lub opór, gdy wąż przechodzi przez oring i collet.

   • Delikatnie pociągnij wąż na zewnątrz, by sprawdzić, czy jest pewnie zablokowany.

   • W taki sam sposób postąp z drugim końcem węża, wpinając go do drugiego gniazda zaworu.

6. Orientacja zaworu

   • Upewnij się, że zawór w linii przewodu nie jest narażony na ostre zagięcia tuż przy wejściu. Zostaw łagodny łuk węża, by nie powodować nadmiernego naprężenia colletu.

   • Jeśli instalacja wymaga dławienia na wylocie (a nie na dolocie), możesz odwrócić zawór – sprawdź instrukcję producenta, gdzie jest strzałka dławienia i strzałka zwrotu.

7. Pierwsze uruchomienie

   • Po zakończeniu montażu powoli załącz sprężone powietrze. Obserwuj, czy w miejscu wpinania węża nie powstają żadne nieszczelności (syczenie, spadające ciśnienie).

   • Jeśli zawór ma pokrętło regulacji, ustaw je wstępnie na środkowe położenie dławienia. Następnie możesz dostroić wedle potrzeb.

8. Test dławienia i zwrotu

   • Uruchom siłownik (lub inne urządzenie, które zawór obsługuje). Sprawdź, czy w jednym kierunku ruch jest spowolniony, a w przeciwnym – swobodny.

   • Jeśli siłownik działa wolno w obu kierunkach, prawdopodobnie zawór jest odwrotnie zamontowany. Jeśli jest szybki w obu, być może dławienie nie zostało włączone (iglica maksymalnie odkręcona).

9. Precyzyjna regulacja

   • Wykonaj kilka cykli pracy siłownika, obracając śrubą lub pokrętłem dławienia o niewielkie kąty. Obserwuj zmiany prędkości ruchu.

   • Po osiągnięciu optymalnej prędkości dokręć nakrętkę kontrującą (jeśli występuje) lub zostaw pokrętło w tej pozycji.

10. Kontrola nieszczelności

• W razie wątpliwości użyj roztworu wody z mydłem, nanosząc go na obszar colletu. Jeśli tworzą się pęcherzyki, to mamy wyciek.

• Ewentualnie wypnij wąż i sprawdź, czy nie jest uszkodzony oring lub czy przewód nie ma zadziorków.

11. Uwagi dotyczące wstrząsów i wibracji

• Jeśli instalacja pracuje w silnych wibracjach, rozważ umocowanie przewodów w opaskach czy uchwytach, by nie przenosić drgań bezpośrednio na collet.

• Można też wprowadzić dodatkowe amortyzatory lub usztywnienie przewodów w pobliżu zaworu.

12. Konserwacja i okresowe przeglądy

• Regularnie (np. co pół roku) sprawdzaj stan zacisku i uszczelnienia. Wprawdzie wtyki w takich zaworach są wytrzymałe, ale mogą się zużywać w środowiskach z dużym zapyleniem.

• Oceniaj, czy dławienie nadal jest skuteczne. W razie problemów (np. siłownik zaczął szarpać), warto oczyścić zawór ze smaru i pyłu wewnątrz, przedmuchując powietrzem.

13. Demontaż zaworu

• Aby wypiąć wąż, zredukuj ciśnienie do zera, następnie wciśnij pierścień colletu i wyciągnij wąż.

• Po wyjęciu obu węży możesz łatwo wyjąć zawór z instalacji. Cały proces trwa krótką chwilę, co stanowi duży atut w awaryjnej wymianie.

14. Unikanie błędów montażowych

• Zbyt wielkie siły: pchanie węża na siłę pod niewłaściwym kątem może uszkodzić oring.

• Zaginanie węża przy samym wylocie: grozi to wyciągnięciem lub rozszczelnieniem colletu.

• Brud w gnieździe: drobiny piasku czy opiłki mogą uniemożliwić poprawne dociśnięcie oringu i powodować drobne nieszczelności.

15. Sprawdzenie zgodności z układem

• W razie skomplikowanej instalacji z wieloma zaworami dławiąco-zwrotnymi, upewnij się, że nie występują sytuacje, gdzie zawory wzajemnie się blokują (np. siłowniki pracujące w sekwencji, lecz źle zbalansowane ciśnieniowo).

16. Przykładowa sytuacja montażu

• Układ transportu drobnych detali z siłownikiem popychającym je na taśmę. Montujemy zawór w połowie przewodu od rozdzielacza do siłownika, by kontrolować prędkość wysuwu.

• Wpinamy wąż fi 6 mm do gniazda “IN”, drugi odcinek węża od siłownika do “OUT”. Ustawiamy wstępne dławienie i włączamy zasilanie. Siłownik przesuwa się z wybraną prędkością.

17. Bezpieczeństwo

• Przed każdym demontażem lub regulacją upewniaj się, że w instalacji nie panuje wysokie ciśnienie. Wystrzelenie przewodu może być niebezpieczne dla oczu i rąk.

• Warto nosić okulary ochronne, jeśli praca odbywa się w ciasnym miejscu.

18. Zasady BHP

• Oprócz standardowych zasad (wyłączenie energii, przeszkolenie operatorów), dobrze jest oznaczyć zawory wtykowe w dokumentacji, by inni pracownicy wiedzieli o możliwości szybkiego wypięcia przewodu.

19. Test końcowy

• Po regulacjach upewnij się, że siłownik pracuje w pełnym cyklu, bez nieprzewidzianych zatrzymań, szarpnięć, wycieków.

• Dodatkowy test “awaryjny” – wyłącz kompresor i zobacz, jak zachowa się zawór w czasie spadku ciśnienia (czy ruch siłownika nie jest za szybki lub niekontrolowany).

20. Podsumowanie

• Montaż zaworu dławiąco-zwrotnego przewodowego z tworzywa (wtykowego) jest bardzo prosty. Kluczowe to odpowiedni dobór rozmiaru i stron, prawidłowe ucięcie przewodu, właściwy kierunek przepływu i precyzyjna regulacja.

• Po zainstalowaniu zawór pozwala łatwo sterować prędkością w jednym kierunku i nie wymaga specjalistycznych umiejętności – to czyni go popularnym w szerokim spektrum przemysłowych i półprofesjonalnych zastosowań.

Poniżej zebrano najczęstsze pytania i odpowiedzi dotyczące zaworów dławiąco-zwrotnych przewodowych (in-line) w wersji wtykowej z tworzywa sztucznego. Dzięki tej sekcji szybko rozwiejesz wątpliwości związane z wyborem, montażem i eksploatacją.

1. Czym różni się zawór dławiąco-zwrotny przewodowy od kątowego?
Zawór przewodowy (in-line) ma wlot i wylot w jednej osi, co umożliwia instalację wprost na odcinku przewodu. Zawór kątowy ma zaś wlot i wylot pod kątem 90°, często z gwintem do siłownika.

2. Czy mogę używać tego zaworu także do cieczy, np. wody?
Zawory są projektowane głównie z myślą o powietrzu sprężonym. Krótkotrwały kontakt z wodą zwykle im nie zaszkodzi, ale ciągła praca w środowisku wodnym może wpływać na tworzywo lub uszczelnienia. Należy sprawdzić w instrukcji producenta lub skonsultować się w sprawie dopuszczalnych mediów.

3. Jak wybrać rozmiar fi 4, fi 6, fi 8, fi 10 czy fi 12 mm?
Kieruj się zapotrzebowaniem przepływu i fizycznymi wymiarami przewodu w instalacji. Jeżeli masz już przewody fi 8 mm, wybierz zawór też o fi 8 mm. Jeśli projektujesz nową instalację, oceń przepływ powietrza potrzebny do napędu siłowników.

4. Czy zawór jest szczelny, gdy nie ma ciśnienia?
Tak, oring dociska przewód, więc bez ciśnienia nie powinno być wycieków. Jednak w przypadku bardzo niskiego ciśnienia warto sprawdzić minimalny próg otwarcia funkcji zwrotnej, jeżeli zależy nam na przepuszczeniu powietrza już przy 0,1–0,2 bar.

5. Czy zawór można montować odwrotnie, by dławić wyjście, a nie wejście?
Tak, wystarczy obrócić go w przewodzie. Na korpusie często jest strzałka wskazująca kierunek dławienia. Jeśli montujesz odwrotnie, kierunek się zmienia – dławisz na wylocie, a wlot jest wolny.

6. Ile razy można wypinać i wpinać wąż, zanim collet się zużyje?
Producent deklaruje setki cykli. W praktyce zależy to od jakości węża i czystości. Dopóki oring nie zostanie mechanicznie uszkodzony, a collet nie ulegnie deformacji, można je wielokrotnie używać.

7. Czy jest możliwość naprawy, gdy oring się zużyje?
Czasem można dokupić oring i collet jako zestaw naprawczy. Jeśli nie jest dostępny, najprostszym i zwykle najtańszym rozwiązaniem jest wymiana całego zaworu.

8. Jak ustawić dławienie?
W większości modeli wystarczy obracać śrubą lub pokrętłem w górnej części zaworu. Wkręcając ją bardziej, zmniejszasz przekrój przepływu i dławisz silniej. Wykręcając, zwiększasz przepływ.

9. Czy mogę użyć tych zaworów w systemie podciśnieniowym?
Zwykle nie są do tego projektowane. Przy podciśnieniu zachowanie funkcji zwrotnej i dławienia może być inne, niż przewidział producent. Szukaj specjalnych zaworów do próżni, jeżeli taka jest potrzeba.

10. Dlaczego przewód po wpięciu nie wychodzi, chociaż wciskam collet?
Czasem winne mogą być zanieczyszczenia lub zadzior na wężu. Spróbuj poruszać wężem lekko wzdłuż osi, wcisnąć collet do końca i ponownie pociągnąć. Jeśli to nie pomoże, sprawdź, czy nie ma uszkodzenia w gnieździe.

11. Zawór działa, ale siłownik porusza się w obie strony jednakowo wolno. Co robić?
Sprawdź, czy zaworu nie zamontowano odwrotnie do planu (strzałka w złym kierunku). Albo iglica dławienia jest zbyt mocno dokręcona, a powietrze nie ma swobodnego przepływu w drugim kierunku.

12. Czy istnieją modele z blokadą pokrętła, by nikt nie przestawił nastawy?
Niektóre warianty mają nakrętkę kontrującą lub konstrukcję pod wkrętak bez pokrętła. Sprawdź ofertę CPP PREMA, ewentualnie zapytaj o modele z zabezpieczeniem antymanipulacyjnym.

13. Czy tworzywo jest wystarczająco trwałe przy 10 barach?
Tak, polimer inżynieryjny zastosowany w tych zaworach i odpowiednio zaprojektowany collet wytrzymują ciśnienie 10 bar. Testy fabryczne potwierdzają bezpieczeństwo do tej wartości.

14. Czy dławienie można ustawiać w trakcie pracy pod ciśnieniem?
Zwykle tak, choć wskazana jest ostrożność. Lepiej wykonywać drobne korekty i obserwować ruch siłownika. Jeśli ciśnienie jest wysokie, a ruch siłownika gwałtowny, można zrobić to etapami lub obniżyć ciśnienie na czas regulacji.

15. Co w sytuacji, gdy potrzebuję przewodu elastycznego o innej średnicy wewnętrznej, niż fi 4–12 mm?
Trzeba wybrać zawór pasujący do nominalnej średnicy zewnętrznej przewodu. Jeśli w instalacji masz nietypowy wąż, konieczne może być zastosowanie dodatkowych adapterów lub wymiana węża na standardowy wymiar.

16. Dlaczego ciśnienie wsteczne blokuje przepływ?
Taka jest funkcja zwrotna: w przeciwnym kierunku sprężyna lub kulka zamyka zawór albo ogranicza przepływ do minimalnego poziomu. Chroni to np. siłownik przed utratą ciśnienia w razie pęknięcia węża.

17. Czy zawory dławiąco-zwrotne przewodowe mogę łączyć w szereg?
Tak, można użyć kilku zaworów w jednym przewodzie. Należy jednak pamiętać, że skumulowany efekt dławienia może być duży i spowodować za niski przepływ. Staraj się raczej dążyć do prostszych rozwiązań.

18. Czy zawór z fi 10 mm zapewni większy przepływ niż fi 6 mm?
Z reguły tak, bo kanał przepływu jest większy. Jeżeli instalacja wymaga wysokiego przepływu, fi 10 lub fi 12 mm może być lepsze. Ale wiąże się to też z większym zapotrzebowaniem na powietrze i większym wężem.

19. Jak często powinienem wymieniać zawory na nowe?
Nie ma sztywnej reguły. Przy prawidłowej filtracji i normalnym eksploatowaniu zawory wytrzymują kilka lat. Jeżeli zauważysz nieszczelności, problemy z dławieniem lub trudność w wpinaniu/wypinaniu węża, może to oznaczać zużycie i warto wymienić zawór na nowy.

20. Czy zawór przewodowy (inline) może zastąpić zawór kątowy?
Zależy od projektu instalacji. Jeśli masz miejsce i możesz prowadzić przewód w linii prostej, zawór inline jest świetny. Jeśli siłownik wymaga montażu zaworu kątowo przy samym porcie, wtedy lepszy będzie zawór kątowy.